Cytomegalovirus (CMV) należy do rodziny herpeswirusów posiadających zdolność pozostawania w organizmie w formie latentnej. Zakażenia tym wirusem są powszechne, a ich częstość wzrasta wraz z wiekiem (szacuje się, że około 40-60% dorosłych jest zakażonych). U większości osób z prawidłową odpornością przebieg jest bezobjawowy lub obserwuje się objawy łagodnej choroby. Najczęściej pojawia się gorączka, osłabienie, bóle głowy, a także zapalenie gardła i migdałków. Obserwuje się także powiększenie wątroby i śledziony.
Wirus CMV stanowi zagrożenie w przypadku zakażeń wrodzonych oraz u osób z niedoborami odporności, gdy dochodzi do reaktywacji zakażenia latentnego. O cytomegalii wrodzonej mówimy, gdy u kobiety dochodzi do zakażenia w ciąży lub tuż przed zajściem w ciążę. CMV jest najczęstszą przyczyną zakażeń wewnątrzmacicznych, wad płodu czy upośledzenia rozwoju dzieci. Może też dojść do utraty płodu (poronienia lub obumarcia wewnątrzmacicznego).
W przypadku zakażenia pierwotnego wirus przenika do płodu w około 40% przypadków. W sytuacji nawrotowego zakażenia ryzyko jest dużo mniejsze, bo sięga około 1%. Objawy w zakażeniu wrodzonym dotyczą przede wszystkim ośrodkowego układu nerwowego i narządów zmysłów, układu krwiotwórczego i pokarmowego. Rezerwuarem wirusa cytomegalii jest człowiek. W wyniku bezpośredniego kontaktu z osobą zakażoną lub jej wydzielinami oraz podczas kontaktów seksualnych dochodzi do przeniesienia zakażenia. Inna możliwość to przetoczenie świeżej krwi lub preparatów krwiopochodnych albo przeszczep narządu od osoby zakażonej CMV. Wirus może być wydzielany przez miesiące lub nawet lata od momentu zakażenia pierwotnego.
Badanie cytomegalia - test ilościowy PCR
Diagnostyka CMV w codziennej praktyce oparta jest na badaniach serologicznych. Jednak coraz chętniej sięga się po badania PCR. Metoda ta pozwala różnicować aktywną formę zakażenia od utajonego. Jest to też podstawowa metoda w przypadku diagnostyki cytomegalii wrodzonej. Badanie płynu owodniowego w 21-22 tygodniu ciąży stanowi podstawę rozpoznania laboratoryjnego infekcji u płodu, gdyż w sytuacji aktywnego zakażenia ma miejsce obfite wydalanie przez płód CMV z moczem. Badanie takie charakteryzuje się wysoką czułością i swoistością.
Podstawą rozpoznania wrodzonej cytomegalii jest stwierdzenie metodą PCR obecności wirusa w moczu lub ślinie w pierwszych 21 dniach życia noworodka. Jest to tzw. „złoty standard” i ujemny wynik pozwala wykluczyć wrodzone zakażenie. Ocena liczby kopii wirusa we krwi umożliwia ocenę skuteczności leczenia przeciwwirusowego, może mieć też znaczenie prognostyczne w przypadku noworodków z bezobjawowym zakażeniem. W przypadku badania płynu mózgowo-rdzeniowego (PMR) dodatni wynik przemawia za zakażeniem w obrębie OUN (neuroinfekcją). Metody PCR to też podstawowe techniki diagnostyczne u pacjentów po przeszczepach.
Jak przygotować się do badania?
Szczegółowe informacje o przygotowaniu do badania znajdują się w tabelce.
* Sugerowany czas wykonania badań jest orientacyjny, w przypadku niestandardowych sytuacji niezależnych od Laboratorium może ulec zmianie.
Materiały źródłowe:
Rekomendacje postępowania w zakażeniach wirusem cytomegalii (CMV) . Zalecenia Polskiego Towarzystwa Epidemiologów i Lekarzy Chorób Zakaźnych
"Choroby wirusowe w praktyce klinicznej" M. Wróblewska, T. Dzieciątkowski
