TROMBOFILIA PANEL WYKRYWA ZMIANY W GENACH: FV Leiden, FV R2, FII, MTHFR C677T, MTHFR A1298C, SERPINE1 (PAI-1).
Gen F5 koduje V czynnik układu krzepnięcia. W wariancie patogennym, określanym jako mutacja V Leiden, w pozycji c.1601G>A jest substytucja guaniny (G) na adeninę (A), co prowadzi do zastąpienia argininy przez glutaminę w łańcuchu białkowym. Nieprawidłowy czynnik V w chwili aktywacji przez trombinę staje się oporny na degradacje przez białko C upośledzając w ten sposób homeostazę i powodując zwiększenie ryzyka zmian zatorowo-zakrzepowych w organizmie. Mutacja V Leiden jest najczęstszą przyczyną dziedzicznej trombofilii. Jest dziedziczona autosomalnie dominująco. U heterozygot ryzyko zachorowania na zakrzepicę wzrasta 4 do 8-krotnie natomiast homozygoty mają nawet 30 do 140-krotne zwiększone ryzyko zachorowania niż osoby bez mutacji. Wskazaniem do badania w kierunku mutacji V Leiden są nawracjące epizody zakrzepicy żylnej, zatorowość płucna, udary mózgu, wystąpienie zakrzepicy po zastosowaniu hormonalnych środków antykoncepcyjnych a także przy niepowodzeniach położniczych.
Polimorfizm czynnika V R2 (FV H1299R) jest odpowiedzialny za zwiększone ryzyko trombofilii u osób będących nosicielami mutacji V Leiden. Częstość występowania tego polimorfizmu w polskiej populacji szacuje się na ok. 12%. Przy braku mutacji Leiden polimorfizm R2 nie ma znaczenia klinicznego. Wynik badania powinien więc być zawsze interpretowany z uwzględnieniem statusu genu FV (mutacji Leiden).
Gen F2 koduje protrombinę (II czynnik układu krzepnięcia) będącym drugim co do częstości genetycznym czynnikiem ryzyka trombofilii wrodzonej. Wariant c.*97G>A (również znany jako c.20210G>A lub G20210A) w genie protrombiny jest związany z nadkrzepliwością krwi oraz z podwyższonym ryzykiem rozwoju żylnej choroby zatorowo-zakrzepowej. Protrombina uczestnicząc w procesie krzepnięcia krwi, ulega przekształceniu w trombinę, która z kolei powoduje przemianę fibrynogenu w fibrynę (białko nierozpuszczalne w wodzie), która tworzy sieć włókien, będących szkieletem skrzepu. W wariancie c.*97 G>A w genie protrombiny (w układzie heterozygotycznym) w jednym allelu jest G (guanina) zamiast A (adenina), co nasila syntezę protrombiny. Zwiększone stężenie protrombiny w osoczu powoduje 2-3 krotnie większe ryzyko rozwoju zakrzepu w układzie żylnym w porównaniu do badanej grupy kontrolnej, zwiększa ryzyko poronień i ma negatywny wpływ na funkcjonowanie łożyska. Układ heterozygotyczny występuje w populacji polskiej z częstością około 1%. Osoby, u których stwierdzono obecność wariantu patogennego w V czynniku układu krzepnięcia (mutacja V Leiden) oraz wariant c.*97G>A (mutacja G20210A) w genie protrombiny mają 2-5 krotnie wyższe ryzyko zachorowania na trombofilię wrodzoną.
Gen MTHFR koduje syntezę enzymu reduktazy 5,10-metylenotetrahydrofolianowej, która uczestniczy w metabolizmie kwasu foliowego i metioniny. Szczególnie dwa polimorfizmy genu MTHFR: c.665C>T (inna nazwa to: MTHFR C677T) oraz c. 1286 A>C (inna nazwa to: MTHFR A1298C) mają znaczenie w niekorzystnym obniżeniu aktywności enzymu. Polimorfizm C677T w układzie heterozygotycznym tzn. w jednym allelu jest C (cytozyna) w pozycji 665 a w drugim allelu jest T (tymina) oznacza 83% aktywności enzymu MTHFR. Osoby, które są homozygotami tzn. w obu allelach jest obecna T (tymina) posiadają tylko około 30 % prawidłowej aktywności enzymu MTHFR, co prowadzi do podwyższonego stężenia homocysteiny w surowicy krwi. Hiperhomocysteinemia związana jest między innymi z miażdżycą, chorobą niedokrwienną serca, udarem, chorobami tętnic obwodowych, zakrzepicami żylnymi oraz występowaniem zaburzeń rozwoju cewy nerwowej u płodów czy poronień. Wariant heterozygotyczny w ogólnej populacji występuje z częstością około 30% a natomiast w układzie homozygotycznym z częstością około 11 %. Zgodnie z stanowiskiem ekspertów PTGC i PTGiP ocena wariantów polimorficznych genu MTHFR ma małą wartość predykcyjną w diagnostyce niepowodzeń rozrodu.
W przypadku polimorfizmu genu c.1286A>C (inna nazwa to MTHFRA1298C) w układzie heterozygotycznym w pozycji 1286 jest w jednym allelu A (adenina) a w drugim C (cytozyna) co oznacza zachowanie około 83% aktywności enzymu. W układzie homozygotycznym w obu allelach jest C (cytozyna) z aktywnością enzymu na poziomie około 61 %. Częstość występowania w populacji jest podobna jak w przypadku polimorfizmu MTHFR C677T. Jednoczesne występowanie wariantu C677T i A1298C w układzie heterozygotycznym (heterozygota złożona) redukuje aktywność enzymu do około 48%.
Gen SERPINE1 (PAI-1) koduje białko, będące fizjologicznym inhibitorem tkankowego aktywatora plazminogenu (tPA). Podwyższony poziom białka PAI-1 hamuje proces rozpuszczania skrzepu i zwiększa skłonność do niedrożności naczyń krwionośnych. Polimorfizm (występowanie różnych odmian tego samego genu w populacji) genu SERPINE1 polega na występowaniu, w zależności od allelu, czterech (4G) lub pięciu (5G) powtórzeń nukleotydu guaninowego. U osób z genotypem homozygotycznym (4G/4G) obserwuje się zwiększony poziom białka PAI-1 w porównaniu do osób z genotypem heterozygotycznym (4G/5G), co może zwiększać ryzyko niepowodzeń położniczych, występowania chorób układu sercowo-naczyniowego oraz choroby zatorowo-zakrzepowej.
Jak się przygotować do badania:
- nie wymaga specjalnego przygotowania (odstawienia leków czy bycia na czczo).
* Sugerowany czas wykonania badań jest orientacyjny, w przypadku niestandardowych sytuacji niezależnych od Laboratorium może ulec zmianie.
